Filmretrospectief Amsterdam

24 en 25 oktober werden in het Tropenmuseum langere en kortere documentaires vertoond in het Filmretrospectief met als thema: de onafhankelijkheid van Suriname.

Programma

Zaterdag 24 oktober stonden de films van de bekende Surinaams-Nederlandse cineast Frank Zichem centraal, die dit jaar 50 jaar in het vak zat. Zichem volgde de afgelopen 40 jaar de ontwikkelingen in zijn geboorteland Suriname op de voet. Ook de relatie tussen Suriname en Nederland vormt een thema in zijn werk.
Presentatie Peggy Brader.

Programma zaterdag 24 oktober

De films werden vertoond in de Groepsruimte.

Korte beschrijving van de documentairefilms:

Papieren Nederlandertjes (KRO, 1974). Frank Zichem schetst een ontroerend portret van Surinaamse kinderen die vlak voor de onafhankelijkheid naar Nederland emigreren. Zij vertellen hem over hun beeld van Nederland. Eenmaal in Nederland blijkt de werkelijkheid nogal eens tegen te vallen. Op papier zijn ze dan wel Nederlander, maar hoe pakt dat in de praktijk uit? Al op jonge leeftijd komen ze in aanraking met discriminatie. Een van de geportretteerde kinderen is Shirley Allison.

Shirley, oftewel Papieren Nederlandertjes 25 jaar later (Andere Tijden NPS/VPRO, 2000).
Voor het geschiedenisprogramma Andere Tijden zoekt Frank Zichem 25 jaar later Shirley Allison op. Samen blikken ze terug op haar komst naar Nederland 25 jaar geleden. Allison vertelt hoe ze uiteindelijk haar plek vond in Nederland.

Een onverwacht traject (NOS, 1988). De 62-jarige Selita Blanchard woont alweer jaren in Almere. Ze is getrouwd met de Nederlandse Jan, die Suriname in zijn hart heeft gesloten. Het echtpaar wil de oude dag slijten in Suriname en treft voorbereidingen daartoe. Op het punt gekomen om de papieren definitief in orde te maken, slaat de twijfel toe.

Bar’puru: Schreeuw het uit! (VPRO/ MTNL, 2007). In 1986 bond Ronnie Brunswijk de strijd aan met het Surinaamse leger o.l.v. Desi Bouterse. De zogenoemde Binnenlandse Oorlog (1986-1992) kostte honderden burgers en strijders het leven. Dorpen werden verwoest en duizenden mensen sloegen op de vlucht. Ex-strijders en vluchtelingen vertellen over hun oorlogsverleden. Niet iedereen lukt het de draad van het leven weer op te pakken.

Maandi, met ingehouden woede  (NOS, 1994). De documentaire schetst de belabberde economische situatie in Suriname begin jaren 90 aan de hand van een portret van de familie Markiet. De familie Markiet woont in een klein huis, houdt met moeite het hoofd boven water, maar slaat zich met gevoel voor humor  - soms met een cynische ondertoon - door het leven.

De verwelkte ruiker (RVU, 1995). 20 jaar later blikken betrokkenen bij de onafhankelijkheid terug op de manier waarop die tot stand kwam. De Surinaamse politieke kopstukken Henck Arron, Jagernath Lachmon, Jules Sedney en de Nederlandse ex-minister voor Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk vertellen wat er van hun idealen terecht kwam. Arron meent: ‘Als er sprake is van een verwelkte ruiker, dan moeten we de schuld bij ons zelf zoeken, en niet bij anderen.’

Programma zondag 25 oktober

De films werden vertoond in de Groepsruimte. 

De nog lege zaal voor aanvang van de vertoningen.

Korte beschrijving van de documentaire films

Suriname onafhankelijk (NOS, 1975, Panoramiek)
Schets van de aanloop naar de onafhankelijkheid aan de hand van historische beelden. De Surinaamse premier Johan - Jopie - Pengel wordt gezien als de grondlegger van het onafhankelijkheidsstreven, dat partijgenoot Henck Arron tot uitvoering brengt. Aan de hand van interviews met economen en oud-politici wordt de toekomst van Suriname besproken. De Nederlandse ontwikkelingseconoom Gerrit Kruijer merkt op dat Suriname zich liever niet afhankelijk maakt van ontwikkelingshulp.

5 jaar onafhankelijkheid? Wan bon, wan pipel (VOO, 1980, Manus van der Kamp).
De film is gemaakt ruim een half jaar na de staatsgreep van 1980. De stemming is optimistisch, er is hoop voor de toekomst: ‘Wij [Surinamers] leren nu lopen.’ Nederlandse en Surinaamse betrokkenen zoals PvdA-kamerlid Bram Peter, president Henk Chin A Sen en zijn adviseur André Haakmat evalueren de afgelopen vijf jaar. Kritiek op de weggestuurde regering Arron wordt o.a. geïllustreerd aan de hand van vermeende mislukte ontwikkelingsprojecten: ‘spoorlijn van niks naar nergens’.

A revolution is not a teaparty (NPS, 2006, Ivette Forster).
Een groep acteurs uit Nederland onder wie Kenneth Herdigein gaat naar Suriname voor de opvoering van het toneelstuk ‘De tranen van Den Uyl’. Daarin staan de gebeurtenissen vanaf 1980 tot en met de Decembermoorden van 1982 centraal. Het stuk is beladen. Helen Kamperveen, producent van het stuk, is tevens nabestaande van een van de slachtoffers van de Decembermoorden. Hoe reageert het Surinaamse publiek? En hoe kijken toenmalige studentenleiders die zich tegen het militaire bewind verzetten op die tijd terug?

Het pakket of: hoe Suriname het hoofd boven water houdt (VPRO, 1990, Fred van Dijk).
De Surinaamse familie Goudmijn stuurt vanuit Nederland een pakket levensmiddelen naar oma in Suriname, die 80 jaar wordt. De camera volgt de weg die het pakket aflegt. Zo wordt een beeld geschetst van het hedendaagse Suriname. Er woedt nog steeds een burgeroorlog en de economie verkeert in een diep dal. De pakketpost vanuit Nederland is een begrip. In interviews wordt ingegaan op de oorzaken van de malaise. Men is blij met de pakketten, maar er worden vraagtekens geplaatst bij de hulp vanuit Nederland.

Nog steeds onderweg tussen Bakkie en Hoogezand (NOS, 1987, Fons Grasveld).
Niet alleen de Hindostaanse bevolkingsgroep, ook een grote groep Javanen emigreerde  voor de onafhankelijkheid naar Nederland. Zo ook de bewoners van het dorp Bakkie in het district Commewijne. Zij verhuisden van het platteland naar een flat in Hoogezand-Sappemeer. Die flat is omgedoopt tot de ‘Bakkie-flat’. Wat betekent hun vertrek voor Bakkie? En hoe is het leven van de bewoners in de ‘Bakkie-flat’?

Als ik mijn ogen sluit zie ik Suriname (OHM, 2000, Zaid Abdoelrahman).
Verschillende generaties Hindoestaanse Surinamers in Nederland vertellen openhartig over hun dromen en dilemma’s om terug te gaan naar Suriname. Mevrouw Ransingh Orie zou graag terug willen, maar blijft vanwege haar kinderen in Nederland. Ze pendelt heen en weer. Hendrik Parag wil na zijn pensioen remigreren, maar zijn vrouw voelt daar niets voor. Een van hen, Soeniel Raghoebier, nam de stap. De werkelijkheid bleek weerbarstiger dan de droom. 

Bouterse aan de Macht (Andere Tijden NTR, 2009)
Na de Surinaamse staatsgreep in 1980 duiken al snel de eerste geruchten op over de vermeende rol die Nederland hierin zou hebben gespeeld. Vooral over de mogelijke betrokkenheid van de Nederlandse kolonel Hans Valk, leider van de Nederlandse Militaire Missie in Paramaribo. Geruchten over de betrokkenheid van Valk zijn van officiële zijde altijd ontkend. Naaste betrokkenen van toen verbreken hun stilzwijgen.